Waarschuwing: Dit blog kan triggeren als je in herstel bent van een verslaving.

Naast het bieden van stressvermindering, verdoving, focus of afleiding brengen drugs en alcohol je in een andere staat van bewustzijn. Ze verschaffen plezier, inspiratie, verbondenheid, vrijheid… Of zoals Hugh Jackman zingt in The Greatest Showman:

It’s everything you ever want
It’s everything you ever need
And it’s here right in front of you

Roesbelevingen

In therapie wordt vaak om de roes heen gedraaid. En dat is jammer, omdat jouw roesbeleving haarscherp verwijst naar je diepste, authentieke verlangen.

De roes is de beleving van een vervuld verlangen. Over de roes is veel gezegd, door schrijvers, kunstenaars, filosofen en psychoanalytici. Voor Charles Bukowski, vermaard schrijver, dichter en drinker, is drinken ‘iets emotioneels. Het haalt je uit de standaardisering van het dagelijks leven, uit het feit dat alles hetzelfde is. Het rukt je uit je lichaam en je geest en gooit je tegen de muur. Ik heb het gevoel dat drinken een vorm van zelfmoord is waarbij je weer tot leven mag komen en de volgende dag opnieuw mag beginnen. Het is alsof je zelfmoord pleegt en dan word je herboren. Ik denk dat ik nu ongeveer tien- of vijftienduizend levens heb geleefd.’ 

‘Find what you love and let it kill you.’ Iemand met een verslaving bevindt zich – bewust of onbewust – op het terrein van leven en dood. Wie verslaafd is, is bekend met zowel doodsdrift als levensdrang. Psychoanalyticus Rik Loose verklaart het zo: ‘Om te leven moet je iets verliezen. En dit verlies veroorzaakt een verlangen naar iets dat je niet kan hebben tenzij als je bereid bent er je leven voor te verliezen.’

Wat is het dat je hebt verloren waarnaar je terugverlangt?

Het moment ervoor

Bij de anticipatieroes, de roes van zogenaamde procesverslavingen – zoals seks-, liefdes-, koop-, of gokverslavingen – ligt het accent iets anders. Schrijfster Stella Bergsma verwoordt haar roes in Pussy Album als volgt: ‘Dit is weer een van die momenten ervoor. De momenten die ik het liefst verzamel. Waar het papier nog wit is, het leven nog onbesmet. Waar alles nog niet is gebeurd. Dat is waar echt geleefd wordt. De verwachting, het verlangen, de anticipatie, dát is de eigenlijke gebeurtenis. De rest is alleen nog maar het motorische vervolg, het uitspelen van de teleurstelling. Het moet nou eenmaal gebeuren, het leven…’

Sterven voordat je echt kunt leven, of echt leven voordat je nou eenmaal moet leven. De roes is een uiterst persoonlijke ervaring, waardevol om te onderzoeken op diepere betekenis, in jezelf of met een therapeut.

Puur zijn

Johannes drinkt en gebruikt drugs, ‘gewoon om te genieten en een beetje los te komen’. Ik vraag hem om zich in te leven in het gevoel dat hij beschrijft. Wat is er nog meer fijn aan? ‘Dat ik even nergens mee bezig ben,’ antwoordt hij en lacht: ‘Ik krijg zin in een festivalletje.’ Ik vraag: ‘En als je dat dan hebt bereikt, dat je geniet en nergens mee bezig bent, wat levert dat dan nog meer op?’ Johannes: ‘Dat ik gewoon mezelf ben. Het is een soort euforisch gevoel.’ Ik suggereer dat hij in het gevoel meegaat. Hij is enthousiast: ‘Dus dit is wat ze bedoelen met een natural high.’ Ik vraag hem wat die natural high hem nog meer oplevert: ‘vrij zijn’. Johannes laat ook het gevoel van vrijheid toe: ‘vrij van mijn eigen hoofd, van alles wat ik moet van mezelf.’ Waar brengt dit gevoel van vrijheid je uiteindelijk?, vraag ik. ‘Puur zijn,’ zegt hij, met een zucht. ‘Puur en eerlijk. Dit gevoel heb ik als peuter ervaren. Ik was een vrij en puur ventje.’ Johannes is geraakt. Voor hem is de roes een manier om weer vrij en puur te zijn en hij ervaart dit gevoel nu, terwijl hij 100% clean en nuchter is.

Als we willen, kunnen we ook zonder beschadigende middelen of acties tot een roeservaring komen. Geluk in jezelf vinden kost zeker meer moeite dan wanneer je het uit een fles of envelopje haalt, maar de beloning is groots: echte vrijheid.

Er zijn vele wegen te bewandelen. Voor mijzelf sprekende: als ik met mensen praat, me werkelijk met hen verbind, vanuit authenticiteit en kwetsbaarheid, en als binnen die verbondenheid iets moois gebeurt, iets transformeert, iets nieuws ontstaat… Dan ontstaat er een soort roes. Een roes van verbondenheid.

Je verlangen leven

Verlangen is een menselijke eigenschap waar we het ook niet vaak over hebben. Het lijkt wel of we ons een beetje schamen voor onze verlangens. Of misschien zijn we er bang voor. We kunnen ergens intens naar verlangen en tegelijkertijd bang zijn als we krijgen wat we wensen. ‘Be careful what you wish for…’

Misschien is het wel zo eng om je echte verlangens na te leven om het risico van het uitblijven van een beloning. Een vervuld verlangen leidt tot tevredenheid, geluk, je geliefd of gezien voelen, maar een onvervuld verlangen levert een teleurstelling op, een gemis en misschien wel meer behoeftigheid. Misschien is die onzekere uitkomst wel de reden dat we de vervulling liever zoeken buiten onszelf, in iets betrouwbaarders zoals drugs, seks, geld, een liefdesrelatie. Resultaat gegarandeerd… Nou ja, voor heel even dan.

Don’t fight it, it’s coming for you, running at ya
It’s only this moment, don’t care what comes after

Maar zolang je een hart hebt dat klopt, zul je geen rust hebben. Want elk verlangen, zelfs als dit zich uitdrukt als hunkering of craving naar middelen of handelingen, verwijst naar het veel authentiekere verlangen om je te verbinden met een pure staat van jezelf zijn – een die je al lang uit het oog verloren bent of waarvan je denkt dat hij er niet meer is – en daaraan uiting te geven.

Blijvende vervulling

Een duurzaam antwoord op je onvervulde verlangens ligt in het actief gehoor geven aan je diepste verlangens, in het volgen van je roeping of je passie. ‘Maar wat als mijn passie mij niet vervult? Wat als het resultaat niet voldoet aan mijn verwachtingen? Of als ik teleurgesteld ben en spijt krijg van mijn keuzes?’, zeggen cliënten dan vaak.

Wat als je je verlangen zou loskoppelen van je verwachtingen? Als je actief gehoor zou geven aan je verlangen, je passie zou volgen, zónder te streven naar een eindresultaat dat je al helemaal hebt ingekaderd met verwachtingen omtrent wat, wanneer, waar, wie en hoe (veel) het moet zijn. Met verwachtingen blokkeren we onze verlangens. Verlangen mag vrij zijn, stromen.

Het najagen van je dromen, zonder directe beloning, is geen mislukking, maar heeft waardigheid. Het getuigt van lef, volharding en bezieling.

Blijvende vervulling vind je in de vrije ervaring van je ware verlangens. De focus op het (on)mogelijke resultaat van je inspanningen houd je juist weg van voldoening. Werkelijke vervulling vinden we door, net als Johannes hierboven, te focussen op het gevoel van vervulling van ons verlangen en dat gevoel te gaan leven, in het hier en nu.

It’s everything you ever want
It’s everything you ever need
And it’s here right in front of you

Overweeg je om te stoppen met drugs of drank en vind je dat ook spannend? Lees dan De moed om vrij te zijn