We hebben het vaak over waarom verslavende middelen niet goed voor je zijn (althans: bij de dokter, therapeut of zelfhulpgroep), maar het valt moeilijk te ontkennen dat ze ook wat opleveren.
Waarschuwing: Dit blog kan triggeren als je in herstel bent van een verslaving.
Naast het bieden van stressvermindering, verdoving, focus of afleiding brengen drugs en alcohol je in een andere staat van bewustzijn. Ze verschaffen plezier, inspiratie, verbondenheid, vrijheid… Of zoals Hugh Jackman zingt in The Greatest Showman:
It’s everything you ever want It’s everything you ever need And it’s here right in front of you
Deze zomer is het zeven jaar geleden dat ik stopte met drinken. Wat ik toen niet wist en ook nooit had geloofd, is dat ik met dat besluit de basis legde voor wat ik nu als niets minder dan mijn superkracht beschouw. Wat onverdoofd leven voor mij betekent vertel ik je in dit blog.
Stoppen met alcohol drinken was het begin van een groter voornemen om mijzelf niet langer te verdoven. Ik nam ook afscheid van ‘sociale drugs’, de kalmerende middelen waarmee ik mijzelf op de been hield en andere dwangmatigheden, zoals mezelf verzuipen in werk, perfectionisme, controledrang, kleding kopen als troost, daten vanuit behoeftigheid en obsessief bezig zijn met uiterlijkheden. Als ware alles-of-nietser stopte ik met veel patronen waarmee ik mijn gevoel manipuleerde, ongemak vermeed, innerlijke leegte opvulde en emotionele pijn kortstondig verzachtte.
Nooit meer genieten
Stoppen met alcohol was de ingrijpendste verandering want drinken was er van jongs af aan diep ingesleten. Dat gold ook voor de overtuiging dat alcohol het leven glans geeft. Om je eerlijk de waarheid te zeggen: ik dacht dat ik nooit meer zou kunnen genieten. Goed uit eten gaan, diepgaande nachtelijke gesprekken, alles vergeten op de dansvloer, knuffelen voor de open haard… Ik zag het niet meer voor me.
Maar doorgaan op de weg van nooit-genoeg die ik al zo’n vijfentwintig jaar bewandelde, was ook geen optie meer. Ik was niet bereid om dieper te zinken in de val van afhankelijkheid. Een deel van mij was tot-slaaf-gemaakt door andere, op overleving gerichte delen, die het paradoxale idee hadden opgevat dat drinken de enige manier was om mij overeind te houden – hun ogen gesloten voor het feit dat ik inmiddels uitgeteld op de grond lag.
Gelukkig was er ook een gezond deel dat inzag dat iets drastisch moest veranderen, hoe bang ik ook was dat het zou mislukken of erger nog: dat het zou lukken en dat het gedaan zou zijn met de pret. Zodoende gaf ik mij over. Ik legde me erbij neer dat de rest van mijn leven weliswaar gezonder, maar ook saai en vreugdeloos zou zijn.
Alles went wanneer je er middenin zit
Toen ik nog speelde met de gedachte om te stoppen met drinken waren er ook mensen geweest die mij vertelden dat het juist béter zou worden. Ik zou beter gaan slapen, trots zijn op mijzelf, meer eigenwaarde krijgen, fitter worden, veel meer tijd hebben voor andere leuke dingen, een mooiere huid krijgen, afvallen, meer geld overhouden, minder gespannen en depri zijn, me beter kunnen concentreren, meer smaak en reukvermogen krijgen en nog veel meer.
Ik hoorde het ze zeggen maar geloofde het niet. Ook dacht ik niet zo veel last te hebben van die klachten waar ze het over hadden. Volgens mij was er niets mis met mijn smaak en reuk, was ik best fit en niet vreselijk gespannen of depressief.
Het punt is: alles went wanneer je er middenin zit. Ik was gewend om me maar heel matig te voelen, ik dacht dat je matig voelen de norm was. Mijn ervaring was dat alcohol mij een beetje omhoog tilde uit dat matige, grijze gevoel. Ik had er geen idee van dat mijn gevoel afgevlakt en kleurloos was als gevolg van die alcohol.
Natuurlijke pret-impulsen
Totdat ik stopte met drinken en ging ervaren hoe het anders kon. Dat gebeurde zeker niet meteen de eerste dagen. Voor de meesten die stoppen met drank of drugs na langer gebruikt te hebben, is het echt eventjes helemaal niet leuk meer. Hoe diep het dal is dat je door moet en hoe lang je erin zult verkeren, hangt af van hoe het er in je lijf en je brein aan toe is en wat je precies gebruikte. Als je brein afhankelijk is geworden van drank of drugs voor het maken van lekker-gevoel-stofjes, heeft het tijd nodig om weer te leren reageren op natuurlijke pret-impulsen, zodat jij weer gaat genieten op een natuurlijke manier.
Maar ik had geluk want ik knapte snel op. Na de eerste week genoot ik al van wat me was beloofd: een kwalitatief goede nachtrust, katervrij wakker worden, dagelijks meer energie en fysiek en mentaal een beter gevoel. Ik leerde langzaamaan genieten van normale dingen, zoals een wandeling in de zon. Ik had tijd over voor mezelf, die ik gebruikte om gezond te eten, veel te bewegen en mijzelf te leren om weer te ontspannen zonder hulp. Voor het eerst in lange tijd voelde ik mij weer in balans.
Aanvankelijk dacht ik dat ik snel gewend zou raken aan mijn nieuw verworven geluksgevoel. Maar niets bleek minder waar. De afgelopen zeven jaar heb ik talloze keren versteld gestaan van de positieve gevolgen van mijn keuze en inmiddels beschouw ik mijn nuchterheid, of liever gezegd: mijn onverdoofd zijn, als mijn superkracht.
Dit zijn negen kwaliteiten die ik heb ontwikkeld tijdens mijn zeven jaar alcoholvrije leven:
1. Breinkracht. Mijn brein heeft zich ontpopt tot een creatieve ideeënmachine. Vroeger dacht ik dat alcohol mij creatiever maakte. Het tegendeel blijkt waar. Het kan er inderdaad op lijken dat de kortstondige, kunstmatig geïnduceerde roesmomenten een creatieve impuls geven aan je geest, maar diezelfde geest is door de langetermijngevolgen van verdoving juist afgevlakt en afgemat. Nu ik mijn brein niet langer verdoof ervaar ik een haast oneindig lijkende stroom van creatieve gedachten en daar ga ik bijzonder goed op.
2. Productiviteit. Omdat ik veel meer energie heb, me beter kan concentreren en mijn tijd niet verdoe aan het bijkomen van excessen, heb ik meer tijd om die ideeën uit te werken en in acties om te zetten. Voorheen had een dag ongeveer 10 bruikbare uren waarin ik, met steeds meer moeite, dingen voor elkaar kon krijgen. Nu telt mijn dag 16 productieve uren. Dat is 42 uur winst per week! Die uren gebruik ik niet alleen voor het verwerkelijken van plannen, maar ook voor ontspanning, plezier en zelfzorg. Elke dag beweeg ik minimaal anderhalf uur en doe ik aan yoga, zodat mijn lijf mijn drukke brein een beetje bij kan houden.
3. Genieten in het hier en nu. De voorwaarde om te kunnen genieten van het leven zoals het zich aandient, is dat je in staat bent om dat leven zintuigelijk te ervaren zoals het is: in dit moment, hier en nu. Wie zich verdooft, verdooft zijn zintuigen. Wie vlucht of zijn belevingen verandert, is niet aanwezig in de realiteit zoals deze is. Dan geniet je misschien wel, maar van een illusoire werkelijkheid, die je afhankelijk maakt. De realiteit waarvan je vlucht komt steeds verder van je af te staan.
Toen ik stopte met mezelf verdoven, kwam alles weer binnen. In het begin was dat heftig, alsof ik een babyhuidje had. Maar als een baby begon ik mij spoedig ook te verwonderen. Dingen vielen me op waarvoor ik lange tijd blind of doof was geweest: een lach van een onbekende, een zingende merel op mijn balkon, de herfstkleuren in een nevelig park.
4. Opmerkingsbekwaamheid en intuïtief leiderschap. Doordat ik mijn gevoelens niet meer filterde, heeft mijn sensitiviteit – of zoals een cliënte het noemt: mijn opmerkingsbegaafdheid – zich kunnen ontplooien. Niet alleen komen indrukken en prikkels meer binnen, ook mijn emoties komen sneller aan de oppervlakte. Het voelen moest ik even onder de knie krijgen, maar al snel plukte ik er de vruchten van. Door het voelen van je emoties, krijgt de wereld waarde en betekenis. Nadat de eerste emotiestormen waren uitgeraasd, werden de subtielere gevoelens en mijn intuïtie weer toegankelijk. Met mijn intuïtie hervond ik mijn innerlijke kompas dat ik samen met mijn emoties gebruik om te navigeren door het leven, zowel privé als beroepsmatig.
5. Inner peace en inner power. Overmatig alcoholgebruik maakt onrustig, angstig en depressief. Dwangmatige patronen houden je afhankelijk en klein. Ook als je niet drinkt om te verdoven maar om een goed gevoel te krijgen, zeg je onbewust tegen jezelf dat je het puur niet aankunt en dat je niet goed genoeg bent zoals je bent. Door het leven onverdoofd aan te gaan, doe je het tegenovergestelde. Ik daag mijzelf zoveel meer uit dan toen ik nog dronk. Ik ben heus wel eens bang, maar die angsten durf ik aan. Daardoor word ik weerbaarder en groeit mijn zelfvertrouwen, wat maakt dat ik nieuwe uitdagingen met meer rust en vertrouwen tegemoet zie.
6. Authenticiteit. Mijn oude levenswijze voorzag mij van een masker dat me hielp om mijzelf te handhaven in een leven dat ik bedacht had omdat ik dacht dat het zo van mij verwacht werd. Stoppen ging gepaard met het afleggen van maskers en beschermlagen en het ja-zeggen tegen een echtere en authentiekere versie van mijzelf. Het betekende ook keuzes maken en afscheid nemen van wat mij niet meer diende. Waar ik mijzelf eerder heb aangepast aan een bedacht leven, kies ik nu voor een leven dat past bij wie ik werkelijk ben. Ik ben er heel blij mee. Het voelt vrij, onafhankelijk en krachtig. Ik houd mijzelf en anderen niet meer voor de gek en kijk mijzelf weer aan in de spiegel.
7. Vrijheid. Authenticiteit gaat hand in hand met vrijheid. Ik voel me niet meer afhankelijk van zaken buiten mijzelf om mij te vervullen. Ik verlang niet naar iets buiten mijzelf, maar ik leef mijn verlangen van binnenuit. Niet de vervulling van mijn verlangens, maar het leven van mijn verlangen en mijn passie vervult mij. Vrijer ben ik ook van geest en van denken, van aangeleerde overtuigingen en gedrag. Als het alleen al gaat over alcohol, zijn we als maatschappij volledig geïndoctrineerd en geconditioneerd door onze cultuur en opvoeding. Als je hier meer over wilt weten, raad ik je The wine o’clock myth van Lotta Dann aan of De grote verdoving van Erik Stofferis.
8. Verbondenheid. Voor mij als voor zo veel anderen was alcohol een smeermiddel voor sociale contacten. Hieraan ten grondslag lag de overtuiging dat ik zonder alcohol niet spontaan, grappig of extravert genoeg zou zijn. Hiermee hield ik mijzelf onzeker en was ik onecht. Bovendien had ik steeds meer morning-afters waarin ik me vol schaamte afvroeg wat ik de avond ervoor gedaan of gezegd had.
Onverdoofd ben ik echt mét anderen en kan ik er zelfs voor ze zijn als het tegenzit. Niet alleen om hen zonodig veilig thuis te brengen, maar ook dagelijks als vriendin en therapeut. Als je gevoel puur is, is het contact met anderen zuiverder. Door de verbinding te blijven voelen met mijzelf, ervaar ik een veel diepere verbinding met mijn naasten.
9. Zelfliefde. Je zou nu een korte pauze kunnen nemen en nadenken over hoe een verslavend patroon je tegen jezelf kan uitspelen. Besef en voel hoe schaamte en zelfaversie hand in hand gaan met verslavend gedrag. Wie stopt hoeft geen energie meer te steken in het onderhandelen met zichzelf, de wanhoop en schaamte en het verdoven daarvan. Dan ontstaat ruimte voor zelfwaardering en iets heel bijzonders. Alles verandert wanneer je van jezelf begint te houden. Je leeft niet langer vanuit niet-genoeg, behoeftigheid en tekorten die van buitenaf gevuld moeten worden, maar je wordt de krachtige bron in jezelf. Hoe meer je houdt van wie je bent, hoe minder bevestiging en goedkeuring je zoekt, hoe vrijer je bent.
Stoppen met drinken gaat niet over wat je opgeeft, maar wat je ervoor terugkrijgt. Mijn nuchterheid geeft me alles wat ik eerder in alcohol zocht: creativiteit, zelfvertrouwen, stressvermindering, een betere stemming, rust, verbondenheid, vrijheid, liefde, geluk. Voordat je denkt dat ik een uitzondering ben: het wordt bevestigd door de wetenschap en miljoenen anderen met mij.
Maar mocht jij je, net als ik zeven jaar geleden, blijven afvragen of je zonder alcohol nog wel kunt losgaan op een feestje, genieten van een vijfgangendiner of ongedwongen daten, stel jezelf dan eens de vraag wat ‘genieten’ en ‘geluk’ voor jou precies betekenen.
Tips
Een zowel geruststellende als vrolijkmakende ontwikkeling: het assortiment alcoholvrije drankjes is de afgelopen jaren enorm uitgebreid, ook in de horeca, waardoor kwalitatief goede alcoholvrije wijn, bier, gin, rum of mixdranken ruimschoots beschikbaar zijn. Je vindt ze o.a. bij de alcoholvrije slijter.
The unexpected joy of being sober van Catherine Gray is een vrolijk, opbeurend en positief motiverend boek over hoe het is om nuchter te leven.
In de podcastserie Onverdoofd spreekt schrijver Erik Jan Harmens met bekende en minder bekende Nederlanders die net als hij hebben besloten zichzelf niet langer te verdoven.
The Alcohol Experiment is een gratis app bomvol hoopvolle en inspirerende content die je helpt om in 30 dagen je alcoholpatroon te doorbreken.
Als je (even) geen alcohol drinkt, is het soms moeilijk omgaan met de reacties van anderen en de vraag: Waarom drink je niet?
Soms is het nodig om jezelf volledig te verliezen voordat je jezelf opnieuw kunt ontdekken. Een verslaving brengt glashelder aan het licht wat je niét wilt voelen of ervaren. Ze biedt je een kans om juist datgene wat je ermee vermijdt aan te gaan, en om met andere, mildere ogen naar jezelf te leren kijken.
Een ongenode gast
Een verslaving is als een foute vriendin die ongenodigd verschijnt op het goed georganiseerde feestje dat je leven zou moeten zijn. Ze komt al aangeschoten binnenvallen terwijl ze wat onsamenhangende woorden stamelt. Ze ruikt een beetje en is veel minder mooi gekleed dan de andere gasten. Beschaamd en angstig zet je haar met een excuus weer buiten, nog voordat iemand haar heeft kunnen opmerken. Maar even later hoor je haar bonzen op de achterdeur. Je stuurt haar wederom weg, hardhandiger nu en boos, maar hierop vernielt ze je hele tuin. De rest van de avond ben je bezig haar buiten de deur te houden. Wat je ook doet, je komt niet van haar af. Door dit alles lukt het je niet om te genieten van je feest.
Als je (even) geen alcohol drinkt, is het soms moeilijk omgaan met de reacties van anderen en de vraag: Waarom drink je niet?
Meer mensen kiezen voor een bewust alcoholvrije of alcoholarme leefstijl. In grote steden is een ‘sober’ leven zelfs een trend, als je dit bericht mag geloven. Het is steeds meer geaccepteerd om een ijsthee of spa rood te bestellen zonder dat je zwanger of aan de antibiotica bent. In veel zaken kun je mocktails krijgen, alcoholloze speciaalbiertjes of huisgemaakte limonade.
Op sommige plekken is het helaas nog minder vanzelfsprekend dat je niet drinkt, denk bijvoorbeeld aan het studentenleven, de voetbalvereniging of de Zuidas. De sociale druk om mee te borrelen kan hoog oplopen en dan moet je stevig in je schoenen staan om bij jezelf te blijven.
Wat te doen als je gestopt bent met roken en hevig verlangt naar een sigaret? Of als je zin krijgt in een borrel terwijl je minder wilt drinken? Wat als je hunkert naar chocola maar niet wilt snoepen? In dit blog geef ik mijn beste tips weg, waardoor je op een ontspannen manier zult kunnen omgaan met trek en drang.
Craving (oftewel drang, trek, zin, zucht)
Als je stopt met een verslavend middel krijg je er waarschijnlijk mee te maken: ‘craving’. Craving betekent heftige hunkering, een sterk verlangen naar het middel waarmee je bent gestopt (of naar het gedrag waar je van af wilt – probeer maar eens af te kicken van een telefoonverslaving). De Nederlandse termen ‘drang’ of ’trek’ dekken niet echt de lading; ‘zucht’ komt meer in de buurt. Bij craving spelen naast fysieke sensaties, vaak ook sterke emoties en dwangmatige gedachten.
Sommige mensen ervaren craving heel lichamelijk, bijvoorbeeld als speeksel dat je mond inloopt of een droog gevoel in je keel. Voor anderen voelt het meer emotioneel, als irritatie, onrust of verdriet. En vaak gaat craving ook nog eens gepaard met continue gedachten aan het middel en onderhandelingen met jezelf zoals “zal ik wel of zal ik niet?”, “eentje maar,” of “morgen stop ik echt.”
