Als je dit leest is er een goede kans dat je kampt met een hardnekkige gewoonte of misschien wel een verslaving. Of wellicht ben je een medestrijder in het gevecht tegen de verslaving of eetstoornis van een dierbare. Hoe is het voor je om continu in gevecht te zijn? Wat levert het je op? En tegen wie of wat vecht je eigenlijk precies?
I hold a beast, an angel, and a madman in me, and my enquiry is as to their working, and my problem is their subjugation and victory, downthrow and upheaval, and my effort is their self-expression.
Als je een verslaving of eetstoornis hebt herken je vast wel iets in de innerlijke strijd van Dylan Thomas, de aan alcohol verslaafde dichter. Het is het gekmakende ingeklemd zitten tussen het bekende duiveltje dat je verleidt tot handelingen waarvan je achteraf spijt krijgt, en het engeltje dat je probeert te redden van de teloorgang. Als je een naaste bent van iemand met een verslaving, is het mogelijk dat jij jezelf ziet als die hardwerkende engel die strijdt tegen de demonen van je dierbare.
Een verslaving is iets waardoor je jezelf stom vindt, schaamt, of schuldig voelt, en dat je daarom voor anderen en jezelf probeert te verbergen. In dit blog geef ik je handvatten om de destructieve cyclus van zelfafwijzing los te laten en verbinding te maken met wie je werkelijk bent.
Met bovenstaande definitie van verslaving onderkent Jan Geurtz (in zijn boek De verslaving voorbij) dat een verslaving onlosmakelijk verbonden is met jezelf veroordelen, afwijzen en verbergen – en wat mij betreft geldt dat ook voor een eetstoornis. Een verslaving of eetstoornis is op zich al een afwijzing van een deel van jezelf: je mag ‘iets’ niet voelen of ‘zo’ niet zijn en daarom vermijd en bestrijd je dat met het middel of gedrag waaraan je verslaafd bent geraakt. Schuld en schaamte komen daar nog eens bovenop als veroordeling van die zelfafwijzing.
Seks, liefde en relaties boden Ricardo een oplossing om met het leven om te gaan. Door te delen met anderen in een herstelprogramma*, veel zelfonderzoek te doen en zich te verdiepen in spiritualiteit, leerde hij om nuchter een gelukkig leven te leiden. Openhartig vertelt hij over zijn verslaving en zijn ervaringen in herstel.
* Ricardo (niet zijn echte naam) spreekt op individuele titel en niet namens een herstelprogramma. Voor meer informatie over dit programma, zie het kader onderaan dit interview.
Een van de redenen waarom ik je wilde interviewen is om het stigma op seksverslaving tegen te gaan. Hoe is het voor jou om te praten over dit onderwerp?
Ik heb al eens voorlichting gegeven op een hogeschool in het kader van destigmatisering, maar buiten de veiligheid en anonimiteit van mijn fellowship [de gemeenschap rondom het programma dat Ricardo volgt] praat ik niet vaak over mijn seks- en liefdeverslaving. Als ik al zeg dat ik een verslaving heb, vertel ik meestal dat ik heb gedronken of drugs heb gebruikt. Ik zeg niet dat ik ook nog een behoorlijke seksverslaving had.
Als je het over seksverslaving hebt, denken mensen toch vaak aan de Vieze Man, van Van Kooten en de Bie. Zo’n man met een regenjas. Of aan potloodventers, prostitutie of seks op parkeerplaatsen, dat soort dingen. Die associaties had ik zelf ook wel bij een seksverslaving. Vrouwen lopen toch een blokje om, als je het noemt.
Door de sociale gevolgen van corona komen veel pijn en trauma aan de oppervlakte. Hoe wij ons verbonden voelen met anderen herinnert aan hoe wij ons hechtten aan onze ouders, en deze binding beïnvloedt direct de wijze waarop we omgaan met angst, stress en lastige emoties. Dit blog draag ik op aan mijn moeder. Haar pijn was brandstof voor mijn groei.
Een hopeloze poging
Verslavingsexpert Gabor Mate stelt dat verslaving noch een keuze, noch een ziekte is, maar voortkomt uit de wanhopige poging van een mens om een probleem op te lossen: het probleem van emotionele pijn, van overweldigende stress, van verbroken verbinding, van controleverlies en diep ongemak met het zelf. Vandaar zijn mantra: “De vraag is niet waarom de verslaving, maar waarom de pijn.“*
Dr. Daniel Sumrok meent zelfs dat verslaving geen verslaving zou moeten worden genoemd. Het zou “geritualiseerd dwangmatig troost zoeken” moeten heten. Geritualiseerd dwangmatig comfort zoeken is een normale reactie op de tegenspoed die in de kindertijd wordt ervaren, net zoals bloeden een normale reactie is op een steekpartij, aldus Sumrok. **
Bestaat er een magische sleutel die mensen in staat stelt een knop om te draaien en te stoppen met destructieve patronen? Voor mij was die er wel – en nog mooier: hij werkt ook bij anderen. Het inzicht in wie je echt bent blijkt een belangrijke hulpbron voor duurzaam herstel.
Wat ik ontdekte
Er was een dag waarop ik ontdekte dat alles wat ik over mijzelf geloofde, niet klopte. Niets van wat ik dacht te zijn, was waar.
Onwaar waren: Ik ben een ondankbare dochter, ik ben een slechte vriendin, ik ben egoïstisch, ik ben waardeloos. Ook onwaar waren: Ik ben een intelligente vrouw, ik ben verantwoordelijk, ik ben een doorzetter, ik ben zelfstandig. En ik ben kwetsbaar, ik ben anders, ik ben alleen, ik ben verslaafd bleken ook niet waar te zijn.
Alles wat ik achter Ik ben… kon zetten, was niet wie ik werkelijk was.
