Een verslaving is iets waardoor je jezelf stom vindt, schaamt, of schuldig voelt, en dat je daarom voor anderen en jezelf probeert te verbergen. In dit blog geef ik je handvatten om de destructieve cyclus van zelfafwijzing los te laten en verbinding te maken met wie je werkelijk bent.
Met bovenstaande definitie van verslaving onderkent Jan Geurtz (in zijn boek De verslaving voorbij) dat een verslaving onlosmakelijk verbonden is met jezelf veroordelen, afwijzen en verbergen – en wat mij betreft geldt dat ook voor een eetstoornis. Een verslaving of eetstoornis is op zich al een afwijzing van een deel van jezelf: je mag ‘iets’ niet voelen of ‘zo’ niet zijn en daarom vermijd en bestrijd je dat met het middel of gedrag waaraan je verslaafd bent geraakt. Schuld en schaamte komen daar nog eens bovenop als veroordeling van die zelfafwijzing.
Door de sociale gevolgen van corona komen veel pijn en trauma aan de oppervlakte. Hoe wij ons verbonden voelen met anderen herinnert aan hoe wij ons hechtten aan onze ouders, en deze binding beïnvloedt direct de wijze waarop we omgaan met angst, stress en lastige emoties. Dit blog draag ik op aan mijn moeder. Haar pijn was brandstof voor mijn groei.
Een hopeloze poging
Verslavingsexpert Gabor Mate stelt dat verslaving noch een keuze, noch een ziekte is, maar voortkomt uit de wanhopige poging van een mens om een probleem op te lossen: het probleem van emotionele pijn, van overweldigende stress, van verbroken verbinding, van controleverlies en diep ongemak met het zelf. Vandaar zijn mantra: “De vraag is niet waarom de verslaving, maar waarom de pijn.“*
Dr. Daniel Sumrok meent zelfs dat verslaving geen verslaving zou moeten worden genoemd. Het zou “geritualiseerd dwangmatig troost zoeken” moeten heten. Geritualiseerd dwangmatig comfort zoeken is een normale reactie op de tegenspoed die in de kindertijd wordt ervaren, net zoals bloeden een normale reactie is op een steekpartij, aldus Sumrok. **
Jezelf serieus nemen is een voorwaarde voor een succesvol en duurzaam herstel. Maar gezien en begrepen worden door anderen is ook wel erg prettig, zeker als je nog kind bent. In dit blog beschrijf ik een sessie met Sylvia en laat ik haar zelf aan het woord. Sylvia had een eetstoornis en heeft aan den lijve ondervonden hoe het is om niet serieus genomen te worden door hulpverleners.
Jezelf verliezen
Veel van mijn cliënten zijn zichzelf kwijtgeraakt of weten niet goed wie ze nou werkelijk zijn. Ze voelen zichzelf vaak ‘anders’ of ‘raar’. Sommigen ervaren de wereld intenser of genuanceerder dan andere mensen en zien of voelen details die anderen niet bemerken of niet belangrijk vinden. Ze voelen zich onbegrepen of niet gehoord. Vaak is er een gevoel niet te voldoen en angst om het niet goed te doen. Ze voelen zich minder waard en soms vertrouwen ze zichzelf helemaal niet meer.
Ik vind het ontzettend moeilijk om eerlijk naar mezelf te kijken. Dan bedoel ik niet dat ik niet graag naar mijn reflectie kijk in de spiegel. Wat ik lastig vind, is om mijn minder leuke karaktertrekjes onder ogen te zien. Mijn automatische reflex is om ze te verdrukken, te verbergen of om met de vinger naar een ander te wijzen. Toen ik voor het eerst las over het “King Baby syndroom” vond ik dan ook niet dat het op mijzelf van toepassing was. Inmiddels weet ik beter.
Wat je ziet ben je zelf
Mensen zijn spiegels voor elkaar. Wat je ziet in een ander zegt vooral iets over jezelf. Mooie eigenschappen die je bewondert in een ander, willen ook bij jou aan het licht komen. Maar wat je veroordeelt in een ander, heb je vaak zelf ook – wellicht diep weggestopt voor de buitenwereld.
Mensen die bij mij komen voor hun verslaving, eetprobleem of andere hardnekkige gewoonte, zijn vrijwel altijd op zoek naar de oorzaak van hun gedrag. Tot nu toe heb ik nog nooit iemand ontmoet die ‘alleen maar verslaafd’ was.
Pijn
De meeste mensen die ik zie in mijn praktijk verdoven zich met een reden. Die behoefte aan verdoving is ergens (door) ontstaan. Er is vrijwel altijd sprake van pijn – emotionele of lichamelijke pijn of een combinatie van beide. Een verslaving of eetstoornis is vaak een manier om om te gaan met die pijn: een korte verlichting ervan of tijdelijk comfort.
