Het is een misverstand dat mensen met een verslaving geen verantwoordelijkheidsgevoel zouden hebben. Sterker nog, ze hebben er vaak te veel van. Of ze hadden het, totdat ze het opgaven.
Veel van mijn cliënten met een verslaving of eetprobleem worstelen met het thema verantwoordelijkheid. Aangespoord door hun omgeving proberen ze verantwoordelijkheid te nemen voor hun gedrag en gezondere of liefdevollere keuzes te maken. Maar dit blijkt lastig. Vaak gaat het zo: hoe harder je probeert je gedrag te veranderen, des te meer het uit de hand loopt. De druk van buitenaf neemt proportioneel toe. Met de beste intenties sporen naasten en hulpverleners je aan: je kúnt het, je hebt het in je, als je het maar écht wil, in jezelf blijft geloven, blijft vechten, enzovoorts.
Het afgelopen jaar ben ik begonnen aan een boek, een boek dat ik zelf schrijf welteverstaan. Het is een beestenklus en ik heb nog een lange weg te gaan, maar ben inmiddels ook al een eind gevorderd. Genoeg om nu een tipje van de sluier op te lichten.
Het boek in wording is mijn kijk op verslaving en herstel uitgewerkt in een integratieve behandelmethodiek. Ik schrijf voor een breed scala aan professionele hulpverleners – coaches, ervaringswerkers, counselors, therapeuten, psychologen – die werken of willen werken met mensen die kampen met hardnekkige gewoontes, verslavingen aan middelen of gedragspatronen, eetproblemen of andere dwangmatigheden. Ook wie mensen begeleidt die al in herstel zijn, dus geen actieve verslaving of eetstoornis meer hebben, kan er veel aan hebben.
Angst om te stoppen of angst om te beginnen. Bang om een vertrouwd stukje van jezelf te verliezen of om een nieuwe kant van jezelf te ontdekken. Het is maar hoe je het bekijkt. Iedereen met een ongewenste gewoonte of verslaving komt hem tegen: de angst om het oude vertrouwde pad te verlaten en een nieuwe, onbekende richting in te slaan.
De angst om te stoppen met een verslaving heeft twee gezichten. Aan de ene kant is er de angst dat het niet gaat lukken. Je kunt het faalangst noemen, maar in essentie ben je bang voor je eigen oordeel, wat jij dan van jezelf zult vinden. Of wat anderen ervan vinden, maar dat komt uiteindelijk op hetzelfde neer: zul jij er dan nog wel mogen zijn?
Daarnaast is er de angst dat het wél lukt en dat je leven dan een moeilijk, pijnlijk, leeg of zinloos bestaan zal zijn. Dit is eigenlijk ook angst voor het gevoel dat jij dan over jezelf zult hebben; dat jij alleen (zonder jouw middel of gewoonte) niet genoeg bent, dat je ‘het’ niet in je hebt om het leven te leven op een bevredigende manier. Als je nog een laagje dieper zakt, zul je misschien ervaren dat het een existentiële angst is, of jij dan nog wel zult bestaan.
Jezelf serieus nemen is een voorwaarde voor een succesvol en duurzaam herstel. Maar gezien en begrepen worden door anderen is ook wel erg prettig, zeker als je nog kind bent. In dit blog beschrijf ik een sessie met Sylvia en laat ik haar zelf aan het woord. Sylvia had een eetstoornis en heeft aan den lijve ondervonden hoe het is om niet serieus genomen te worden door hulpverleners.
Jezelf verliezen
Veel van mijn cliënten zijn zichzelf kwijtgeraakt of weten niet goed wie ze nou werkelijk zijn. Ze voelen zichzelf vaak ‘anders’ of ‘raar’. Sommigen ervaren de wereld intenser of genuanceerder dan andere mensen en zien of voelen details die anderen niet bemerken of niet belangrijk vinden. Ze voelen zich onbegrepen of niet gehoord. Vaak is er een gevoel niet te voldoen en angst om het niet goed te doen. Ze voelen zich minder waard en soms vertrouwen ze zichzelf helemaal niet meer.
Mensen die bij mij komen voor hun verslaving, eetprobleem of andere hardnekkige gewoonte, zijn vrijwel altijd op zoek naar de oorzaak van hun gedrag. Tot nu toe heb ik nog nooit iemand ontmoet die ‘alleen maar verslaafd’ was.
Pijn
De meeste mensen die ik zie in mijn praktijk verdoven zich met een reden. Die behoefte aan verdoving is ergens (door) ontstaan. Er is vrijwel altijd sprake van pijn – emotionele of lichamelijke pijn of een combinatie van beide. Een verslaving of eetstoornis is vaak een manier om om te gaan met die pijn: een korte verlichting ervan of tijdelijk comfort.
