Angst om te stoppen of angst om te beginnen. Bang om een vertrouwd stukje van jezelf te verliezen of om een nieuwe kant van jezelf te ontdekken. Het is maar hoe je het bekijkt. Iedereen met een ongewenste gewoonte of verslaving komt hem tegen: de angst om het oude vertrouwde pad te verlaten en een nieuwe, onbekende richting in te slaan.
De angst om te stoppen met een verslaving heeft twee gezichten. Aan de ene kant is er de angst dat het niet gaat lukken. Je kunt het faalangst noemen, maar in essentie ben je bang voor je eigen oordeel, wat jij dan van jezelf zult vinden. Of wat anderen ervan vinden, maar dat komt uiteindelijk op hetzelfde neer: zul jij er dan nog wel mogen zijn?
Daarnaast is er de angst dat het wél lukt en dat je leven dan een moeilijk, pijnlijk, leeg of zinloos bestaan zal zijn. Dit is eigenlijk ook angst voor het gevoel dat jij dan over jezelf zult hebben; dat jij alleen (zonder jouw middel of gewoonte) niet genoeg bent, dat je ‘het’ niet in je hebt om het leven te leven op een bevredigende manier. Als je nog een laagje dieper zakt, zul je misschien ervaren dat het een existentiële angst is, of jij dan nog wel zult bestaan.
Een verslaving is iets waardoor je jezelf stom vindt, schaamt, of schuldig voelt, en dat je daarom voor anderen en jezelf probeert te verbergen. In dit blog geef ik je handvatten om de destructieve cyclus van zelfafwijzing los te laten en verbinding te maken met wie je werkelijk bent.
Met bovenstaande definitie van verslaving onderkent Jan Geurtz (in zijn boek De verslaving voorbij) dat een verslaving onlosmakelijk verbonden is met jezelf veroordelen, afwijzen en verbergen – en wat mij betreft geldt dat ook voor een eetstoornis. Een verslaving of eetstoornis is op zich al een afwijzing van een deel van jezelf: je mag ‘iets’ niet voelen of ‘zo’ niet zijn en daarom vermijd en bestrijd je dat met het middel of gedrag waaraan je verslaafd bent geraakt. Schuld en schaamte komen daar nog eens bovenop als veroordeling van die zelfafwijzing.
Seks, liefde en relaties boden Ricardo een oplossing om met het leven om te gaan. Door te delen met anderen in een herstelprogramma*, veel zelfonderzoek te doen en zich te verdiepen in spiritualiteit, leerde hij om nuchter een gelukkig leven te leiden. Openhartig vertelt hij over zijn verslaving en zijn ervaringen in herstel.
* Ricardo (niet zijn echte naam) spreekt op individuele titel en niet namens een herstelprogramma. Voor meer informatie over dit programma, zie het kader onderaan dit interview.
Een van de redenen waarom ik je wilde interviewen is om het stigma op seksverslaving tegen te gaan. Hoe is het voor jou om te praten over dit onderwerp?
Ik heb al eens voorlichting gegeven op een hogeschool in het kader van destigmatisering, maar buiten de veiligheid en anonimiteit van mijn fellowship [de gemeenschap rondom het programma dat Ricardo volgt] praat ik niet vaak over mijn seks- en liefdeverslaving. Als ik al zeg dat ik een verslaving heb, vertel ik meestal dat ik heb gedronken of drugs heb gebruikt. Ik zeg niet dat ik ook nog een behoorlijke seksverslaving had.
Als je het over seksverslaving hebt, denken mensen toch vaak aan de Vieze Man, van Van Kooten en de Bie. Zo’n man met een regenjas. Of aan potloodventers, prostitutie of seks op parkeerplaatsen, dat soort dingen. Die associaties had ik zelf ook wel bij een seksverslaving. Vrouwen lopen toch een blokje om, als je het noemt.
Bestaat er een magische sleutel die mensen in staat stelt een knop om te draaien en te stoppen met destructieve patronen? Voor mij was die er wel – en nog mooier: hij werkt ook bij anderen. Het inzicht in wie je echt bent blijkt een belangrijke hulpbron voor duurzaam herstel.
Wat ik ontdekte
Er was een dag waarop ik ontdekte dat alles wat ik over mijzelf geloofde, niet klopte. Niets van wat ik dacht te zijn, was waar.
Onwaar waren: Ik ben een ondankbare dochter, ik ben een slechte vriendin, ik ben egoïstisch, ik ben waardeloos. Ook onwaar waren: Ik ben een intelligente vrouw, ik ben verantwoordelijk, ik ben een doorzetter, ik ben zelfstandig. En ik ben kwetsbaar, ik ben anders, ik ben alleen, ik ben verslaafd bleken ook niet waar te zijn.
Alles wat ik achter Ik ben… kon zetten, was niet wie ik werkelijk was.
Jezelf serieus nemen is een voorwaarde voor een succesvol en duurzaam herstel. Maar gezien en begrepen worden door anderen is ook wel erg prettig, zeker als je nog kind bent. In dit blog beschrijf ik een sessie met Sylvia en laat ik haar zelf aan het woord. Sylvia had een eetstoornis en heeft aan den lijve ondervonden hoe het is om niet serieus genomen te worden door hulpverleners.
Jezelf verliezen
Veel van mijn cliënten zijn zichzelf kwijtgeraakt of weten niet goed wie ze nou werkelijk zijn. Ze voelen zichzelf vaak ‘anders’ of ‘raar’. Sommigen ervaren de wereld intenser of genuanceerder dan andere mensen en zien of voelen details die anderen niet bemerken of niet belangrijk vinden. Ze voelen zich onbegrepen of niet gehoord. Vaak is er een gevoel niet te voldoen en angst om het niet goed te doen. Ze voelen zich minder waard en soms vertrouwen ze zichzelf helemaal niet meer.
