Manja Kamman

Niet serieus genomen

Onbegrepen, niet gezien, niet gehoord

Jezelf serieus nemen is een voorwaarde voor een succesvol en duurzaam herstel. Maar gezien en begrepen worden door anderen is ook wel erg prettig, zeker als je nog kind bent. In dit blog beschrijf ik een sessie met Sylvia en laat ik haar zelf aan het woord. Sylvia had een eetstoornis en heeft aan den lijve ondervonden hoe het is om niet serieus genomen te worden door hulpverleners.

Jezelf verliezen

Veel van mijn cliënten zijn zichzelf kwijtgeraakt of weten niet goed wie ze nou werkelijk zijn. Ze voelen zichzelf vaak ‘anders’ of ‘raar’. Sommigen ervaren de wereld intenser of genuanceerder dan andere mensen en zien of voelen details die anderen niet bemerken of niet belangrijk vinden. Ze voelen zich onbegrepen of niet gehoord. Vaak is er een gevoel niet te voldoen en angst om het niet goed te doen. Ze voelen zich minder waard en soms vertrouwen ze zichzelf helemaal niet meer.

Deze gevoelens zijn bijna altijd ontstaan op jonge leeftijd. Als kind al voelden veel van mijn cliënten zich niet gezien in wie ze waren of niet gehoord wanneer zij zichzelf uitten. Soms was er helemaal geen ruimte om kind te zijn en gevoelens te tonen. Ze vertellen over ervaringen van afwijzing en over het gevoel te moeten voldoen aan verwachtingen, normen, regels en waarden van ouders, leerkrachten en gezaghebbende anderen. Als kinderen voelden ze zich onder druk gezet om zich aan te passen en erbij te horen.

Op latere leeftijd leggen ze zichzelf die druk nog steeds op en verandert de afwijzing in zelfafwijzing, in de vorm van zelfkritiek, jezelf wegcijferen, jezelf willen veranderen en willen conformeren aan de maatschappij. De prijs voor wat in wezen het ontkennen is van je authentieke zelf, is een immer aanwezig, pijnlijk gevoel van ‘dit klopt niet, dit is niet wie ik ben, ik voldoe niet, ik hoor hier niet thuis’ en soms zelfs: ‘laat mij dan maar verdwijnen.’


Compensatiestrategieën

Om te overleven vluchten de meesten van mijn cliënten in dwangmatig gedrag en allerlei compensatiestrategieën: verdoven, niet of juist heel veel eten, rituelen, controle, perfectionisme. Dit geeft ze de houvast die ze missen in zichzelf. Tegelijkertijd raken ze hierdoor nog meer van zichzelf vervreemd.

In de kern gaat een eetstoornis niet over eten, een verslaving niet over middelen, een dwangstoornis niet over rituelen en controle. Waar het in essentie om gaat is de beleving vervreemd te zijn van jezelf en het afwijzen van je gevoelens en gedachten, je eigen unieke eigenschappen, fijnzinnige kwaliteiten, bijzondere drijfveren en intrinsieke waarden. En vaak is die zelfafwijzing dus een echo in het heden van het afgewezen zijn door anderen in het verleden.


Sylvia en het knarsetanden

Sylvia (33) heeft al geruime tijd last van tandenknarsen, kramp in haar kaken en spanningen in haar nek, schouders en rug. Zij vraagt mij om haar te helpen bij het stoppen met knarsetanden. Ze doet dit veelal onbewust tijdens haar slaap. Ze wil ook begrijpen wat de oorzaak van het knarsetanden is. Het lijkt soms gerelateerd aan stress, maar er zijn ook dagen dat ze zich heel relaxt voelt, maar toch veel last heeft.

Eerder heeft ze onder andere hulp gezocht bij een tandarts, die foto’s maakte waarop geen afwijkingen te zien waren en haar een bitje gaf, een fysiotherapeut, een osteopaat en een coach. Deze behandelingen leverden weinig resultaat op. Wat ook meespeelt is dat Sylvia sinds een jaar hersteld is van een eetstoornis, waar ze sinds haar 13e mee kampte. Het hoofdthema van haar therapie omtrent de eetstoornis was: zichzelf kwetsbaar opstellen. Het uiten van haar gevoelens en zorgen heeft ze altijd erg moeilijk gevonden.


Afgewezen worden in je kwetsbaarheid

Uit de eerste twee sessies blijkt dat het knarsetanden verbonden is met het zichzelf sterk houden en het verwerken van gebeurtenissen en gevoelens. In de derde sessie werken we onder hypnose met twee kanten van Sylvia: haar kwetsbare, zachte kant en haar stoere, sterke kant. Vanuit haar stoere zelf ervaart ze veel weerzin voor kwetsbaarheid en praten over gevoelens. Met de methode regressie (in je beleving teruggaan in de tijd) onderzoekt Sylvia waar die weerstand is ontstaan.

Sylvia is 12 jaar en zit in de praktijk van de huisarts. Zij vertelt de dokter over haar eetproblemen, dat ze ziek is en dat ze niks eet. De dokter zegt dat het onzin is, dat ze niet ziek is en dat het vanzelf weer voorbij gaat. Voor Sylvia voelt dit alsof haar gevoel fout zit en zij er niet mag zijn. Op dit moment kruipt ‘kwetsbaar’ in haar schulp en neemt ‘stoer’ de leiding over. De 12-jarige Sylvia gelooft vanaf nu: ‘Ik moet sterk zijn, want als je kwetsbaar bent, word je niet serieus genomen.’

In trance, helpt Sylvia haar 12-jarige zelf om voor zichzelf op te komen en spreekt ze een hartig woordje met haar huisarts. Ze geeft aan dat haar kaken ook altijd gespannen zijn omdat ze moeten opletten en controleren dat alles goed gaat. Ze laat innerlijk aan haar kaken weten dat ze voortaan op zichzelf zal letten. Ze belooft aan haar lichaam dat zij zichzelf wél altijd serieus zal nemen.

In het nagesprek huilt Sylvia. Ze vindt het heel erg hoe het is gegaan en ze realiseert zich dat haar veel ellende bespaard had kunnen blijven als hulpverleners haar eerder serieus hadden genomen. Ze weet ook dat ze niet de enige is die dit overkomt. Voor mensen die hetzelfde als zij meemaken, én voor hulpverleners, schreef ze onderstaand bericht.

 

Als een hulpverlener je niet serieus neemt

Sylvia: “Voor veel mensen is het een hele drempel om naar een arts te stappen. Als je het dan toch aandurft en eenmaal bij de huisarts of psycholoog zit, wil je graag serieus genomen worden. Helaas is dat niet altijd het geval. Als dit jou ook overkomt, blijf dan altijd dichtbij jezelf. Als jij een hulpvraag hebt, dan moet die serieus genomen worden. Als dit niet gebeurt, zoek dan een andere specialist.

Toen ik nog maar 12 jaar was begon mijn eetstoornis. Ik was zo moedig om zelf aan de bel te trekken bij mijn ouders. Ik vond dat het niet goed met mij ging. Mijn ouders namen dit direct heel serieus en we gingen naar de huisarts. Helaas nam hij mij minder serieus. Hij zei dat het wel over zou waaien. Dit zag hij vaker bij pubers. Maar het waaide niet over. Ik werd heel erg ziek. Zo ziek dat ik bijna opgenomen ben in het ziekenhuis.

Jaren later, ik was ondertussen 24 jaar, was ik onder behandeling bij een psycholoog. Hier praatte ik over een ander probleem dan mijn stoornis. Halverwege de behandelperiode zei ik dat ik graag ook mijn eetstoornis wilde meenemen in mijn traject. Ook hier werd ik weer niet serieus genomen. Mijn psycholoog zei dat ze dit niet nodig vond, ik was tenslotte ‘genezen’ en ook al 12 jaar ouder. Het zat wel goed met die eetstoornis. Helaas gebeurde later precies hetzelfde bij nog een therapeut die ik sprak toen ik slecht in mijn vel zat.”


Erkenning krijgen voor wat je voelt

“Ondertussen ben ik 33 jaar en heb ik drie jaar geleden de juiste mensen gevonden bij Human Concern [een behandelcentrum voor eetstoornissen]. Ik herinner mij het gesprek nog heel goed. Ik belde de receptie om mijn verhaal uit te leggen. Ik zei erbij dat ik niet wist of ik wel in aanmerking kwam voor therapie, dat ik niet zeker wist of ik er slecht genoeg aan toe was. De receptioniste reageerde zoals iedere hulpverlener zou moeten doen. Ze zei: ‘Als jij hulp nodig hebt, dan verdien je dat.’ Het voelde zo fijn om dat te horen. Ik werd eindelijk serieus genomen!

Ook bij Manja heb ik dit ervaren. Zij luisterde heel goed en nam alles serieus wat ik zei. Zo ontzettend fijn om erkenning te krijgen voor wat je voelt.

Ik hoop dat de mensen die dit lezen nooit meer aan zichzelf zullen twijfelen. En als er hulpverleners zijn die dit lezen, dat ze dit altijd mee zullen nemen in hun werk. Elke cliënt moet serieus genomen worden. We komen op ons meest kwetsbare moment bij een specialist en dan willen we niet worden afgewezen.”


Jezelf serieus nemen

Je kunt het verleden niet meer terugdraaien. Het is niet mogelijk om nu alsnog de erkenning en waardering te krijgen die je vroeger hebt gemist. Wat je wél kunt doen, is wat Sylvia deed: jezelf serieus nemen en je eigen gevoel erkennen. Hier ligt ook de sleutel tot een volledig en duurzaam herstel van een middelen- of eetstoornis of andere dwangmatige gewoonte, zoals tandenknarsen.

‘Herstellen’ gaat veel verder dan stoppen met jezelf verdoven of beschadigen. Jezelf serieus nemen betekent dat je jezelf ziet staan. Het is jezelf erkennen, accepteren en leren waarderen met al je leuke én je minder leuke gedachten, gevoelens en eigenschappen. Dicht bij jezelf blijven, trouw durven zijn aan jezelf, de ruimte geven aan je emoties en behoeften. Het betekent ook van jezelf laten horen, jezelf laten zien en voor jezelf opkomen. Uiteindelijk is herstellen stoppen met het willen veranderen van de dingen zoals ze zijn en dus ook jezelf precies zo nemen als je werkelijk bent.


Meer lezen over kwetsbaarheid, afwijzing en jezelf leren waarderen? Lees ook Gevangen in jezelf

Deel dit blog op sociale media:

Facebook
Twitter
LinkedIn
Blijf op de hoogte

Voer je e-mailadres in om je in te schrijven op dit blog en e-mailmeldingen te ontvangen van nieuwe berichten.

Nieuwste blogs

praten over eetstoornis

In gesprek met mijn eetstoornis

Waarom voel ik me zo ongemakkelijk als gesprekken over eetstoornissen zich concentreren op extreem eetgedrag, gewicht of lichaamsbeeld? Om hier achter te komen, vroeg ik

Symbiosetrauma

Symbiosetrauma: liefde met littekens

Vandaag precies 75 jaar geleden leidde een tragisch ongeluk tot een complexe traumareeks die ten minste drie generaties heeft beïnvloed. Dit is het verhaal van